Cognitieve achteruitgang betekend niet altijd een dementie!

Drie factoren die kunnen bijdragen aan cognitieve achteruitgang

Hoe vaak ontvangen patiënten een onjuiste diagnose van Alzheimer wanneer er geen gebruik wordt gemaakt van een CT-scan of MRI-scan? Dit probleem is met name relevant bij vrouwen, waarbij aanvullende factoren van invloed kunnen zijn, zoals:

1. Endometriose, een mogelijk erfelijke aandoening waar ook De Hormoonfactor uitgebreid aandacht aan besteedt.
2. Vasculaire dementie, een vorm van dementie veroorzaakt door problemen in de doorbloeding. Hierbij zijn witte vlekken zichtbaar op een CT-scan en nog duidelijker te onderscheiden op een MRI-scan.
3. Alzheimer. Bij Alzheimer zijn duidelijke witte vlekken doorgaans niet zichtbaar. In plaats daarvan kan men vaak krimp waarnemen in de hippocampus en de temporale kwabben.

De rol van endometriose nader belicht

Onderzoek naar endometriose wordt al decennialang uitgevoerd; de aandoening is sinds de 19e eeuw beschreven in medische literatuur. Echter, het inzicht dat endometriose ook invloed kan hebben op de hersenen en het zenuwstelsel is een relatief recent onderzoeksgebied. 

Vanaf begin jaren 2000:

• De eerste gedegen onderzoeken verschenen die de relatie bestudeerden tussen endometriose, chronische pijn en veranderingen in het centrale zenuwstelsel.
• De focus in deze periode lag voornamelijk op de verwerking van pijn in de hersenen.

Vanaf 2010:

• MRI-onderzoeken onthulden veranderingen in zowel de grijze als witte hersenstof bij vrouwen die lijden aan chronische bekkenpijn, waaronder veroorzaakt door endometriose.
• Onderzoekers begonnen aandacht te besteden aan cognitieve functies, stemmingen en geheugen.

Vanaf 2018-2020:

• Diermodellen, zoals muizen met geïnduceerde endometriose, toonden aan dat ontstekingsprocessen in de hersenen optreden.
• Nieuwe onderzoeken legden verbanden tussen endometriose en neuro-inflammatie, angststoornissen, depressie en een vermindering van cognitieve controle.

Recente ontwikkelingen (2022-2025):

• Het concept van het “endometriosis brain” wordt nader onderzocht, waarbij structurele en functionele veranderingen in hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor pijnverwerking, emoties en geheugen centraal staan.
• Epidemiologische studies leveren bewijs dat endometriose het risico verhoogt op beroertes en cardiovasculaire aandoeningen, die indirect schade aan de hersenen kunnen veroorzaken. 

Samenvatting:

Traditioneel onderzoek naar endometriose: meer dan 100 jaar.

Onderzoek naar de betrokkenheid van hersenen en het zenuwstelsel: circa 20 jaar.

Doorbraken en bredere wetenschappelijke aandacht: de afgelopen 5 tot 7 jaar.

Endometriose meer dan een vrouwenkwaal

Endometriose is een veelvoorkomende aandoening, vooral bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Hierbij bevindt het baarmoederslijmvlies (endometrium) zich buiten de baarmoederholte. Dit weefsel volgt de menstruatiecyclus, wat kan leiden tot pijn, ontstekingen en verklevingen. Veelvoorkomende symptomen zijn:

1. Ernstige menstruatiepijn
2. Pijn tijdens geslachtsgemeenschap
3. Chronische bekkenpijn
4. Moeilijkheden om zwanger te worden
5. Darm- en/of blaasproblemen rondom de menstruatie
6. Verhoogd risico op beroertes en vaatproblemen

Endometriose wordt vaak onderschat of verkeerd begrepen. Hierdoor kunnen klachten zoals geheugenverlies, concentratieproblemen en gedragsveranderingen later in het leven onterecht worden afgedaan als "dementie" of "normale veroudering". In werkelijkheid kan er een verband bestaan met endometriose en de bijbehorende chronische ontstekingen, hormonale disbalans of doorbloedingsproblemen.

Uit onderzoek blijkt dat chronische ontstekingen, hormonale factoren en een verhoogd cardiovasculair risico een grote impact kunnen hebben op hersenveroudering en dementie-achtige klachten. Aangezien endometriose deze drie factoren beïnvloedt, is het aannemelijk dat er een verband kan zijn. Dit is echter nog niet wetenschappelijk bewezen.

Daarnaast vechten veel vrouwen met endometriose al jaren voor erkenning van hun pijn en klachten. Dit kan ertoe leiden dat artsen op latere leeftijd hersenproblemen niet meer in verband brengen met een voorgeschiedenis van endometriose, waardoor belangrijke verbanden over het hoofd worden gezien.

Hoe maakt men onderscheid tussen Alzheimer en Endometriose?

Artsen en onderzoekers richten zich op:

1. Patroon van schade: Bij Alzheimer wordt schade vooral gezien in de hippocampus en temporale kwabben. Bij endometriose is de schade breder verspreid, vaak in de thalamus, amygdala en pijnnetwerken.
2. Symptomen: Alzheimer begint vaak met geheugenverlies in de vroege stadia. Endometriose gaat gepaard met cognitieve klachten zoals "brain fog", concentratieproblemen, stemmingswisselingen, vaak in combinatie met pijn en hormonale disbalans.
3. Biomarkers: Bij Alzheimer worden amyloïde en tau-eiwitten in hersenvocht of via een PET-scan gedetecteerd. Voor endometriose is er geen vaste biomarker, maar ontstekingsmarkers, hormonale afwijkingen en witte vlekken worden vaak gezien.

Samenvattend:

Bij dementie is de kernschade vaak gelokaliseerd in de hippocampus en entorhinale cortex. Bij endometriose worden vaker het pijn- en emotienetwerk aangetast, waaronder de hippocampus, amygdala, thalamus en prefrontale cortex. Hoewel klachten zoals geheugenproblemen of een 'wazig hoofd' kunnen overlappen, verschillen het onderliggende schadepatroon en de oorzaken duidelijk van elkaar.

Witte vlekken op hersenscan

Bij de ziekte van Alzheimer worden doorgaans geen duidelijke witte vlekken in de hersenen waargenomen. In dergelijke gevallen is er eerder sprake van een afname in volume van de hippocampus en de temporale kwabben. Bij vasculaire dementie, die wordt veroorzaakt door stoornissen in de doorbloeding van de hersenen, zijn daarentegen vaak wel witte vlekken zichtbaar. Deze afwijkingen ontstaan door schade aan kleine bloedvaatjes. Samengevat: witte vlekken wijzen vaker op vasculaire schade dan op de ziekte van Alzheimer. 

Een casus ter illustratie:

In dit voorbeeld bespreken we de situatie van een vrouw van boven de 70 jaar, die te maken kreeg met de volgende klachten:

• hallucinaties
• verwarring (zoals het horen van stemmen)
• problemen met concentratie
• gedragsveranderingen

Bij dergelijke symptomen wordt al snel aan dementie gedacht. Na uitgebreide onderzoeken, waaronder cognitieve tests en een CT-scan, bleek echter sprake te zijn van schade aan de witte stof in de hersenen (vasculaire schade). Deze vorm van schade kan leiden tot geheugenproblemen, vertraagd denken en psychische klachten. Voor een definitieve diagnose wordt nog een MRI-scan uitgevoerd. 

Casus: Cognitieve Klachten na Kankerbehandeling

Een indrukwekkend voorbeeld is dat van een oudere vrouw die zes jaar geleden succesvol werd behandeld voor slokdarmkanker met chemotherapie en bestraling. Hoewel de behandeling destijds zwaar was, werd het beoogde resultaat bereikt.

Jaren later beginnen echter zorgwekkende klachten op te treden die sterk doen denken aan dementie:

• Ze ervaart hallucinaties, zoals het horen van stemmen.
• Ze vergeet regelmatig woorden en afspraken.
• In gesprekken komt ze soms verward over.

Uit een CT-scan blijkt dat er witte stofafwijkingen in haar hersenen aanwezig zijn. Deze schade, waarschijnlijk van vasculaire of ischemische oorsprong, wijst erop dat kleine bloedvaten en zenuwbanen in de hersenen beschadigd zijn geraakt.

Hoewel artsen deze symptomen vaak classificeren als dementie, is het in dit geval aannemelijk dat de hersenschade mede het gevolg is van de intensieve kankerbehandeling in het verleden. Het is bekend dat zowel chemotherapie als bestraling de doorbloeding en de witte stof in de hersenen kunnen aantasten, waarbij de gevolgen soms pas jaren later zichtbaar worden.

Dit voorbeeld benadrukt dat cognitieve achteruitgang niet altijd een gevolg hoeft te zijn van Alzheimer of klassieke vormen van dementie. Soms gaat het om blijvende effecten van behandelingen, vasculaire schade of een complexe combinatie van factoren.

Mogelijke oorzaken

Effect van chemotherapie: Chemotherapie kan blijvende schade aan de witte stof in de hersenen veroorzaken. Dit verschijnsel, ook wel bekend als "chemo-brein," kan zelfs jaren na de behandeling optreden.

Gevolgen van bestraling: Bestraling kan, afhankelijk van het behandelde gebied, schade aan de kleine bloedvaten veroorzaken. Dit kan resulteren in de witte vlekken die nu zichtbaar zijn op de scan.

Leeftijd en vaatrisico's: Naarmate iemand ouder wordt, kunnen deze factoren zich opstapelen, waardoor de hersenen kwetsbaarder worden voor schade.

Worden cognitieve veranderingen door witte stofafwijkingen ook bij mannen waargenomen?

Bij mannen komen vasculaire risicofactoren, zoals hypertensie, roken en cardiovasculaire aandoeningen, doorgaans op jongere leeftijd en met een grotere zichtbaarheid tot uiting. Als gevolg hiervan ontwikkelen mannen relatief eerder vasculaire dementie of andere vormen van cerebrovasculaire schade. Bij vrouwen daarentegen manifesteren witte stofafwijkingen zich meestal op latere leeftijd, mede vanwege hun gemiddeld langere levensverwachting. Er zijn aanwijzingen dat hormonen, zoals oestrogeen en progesteron, een beschermende werking hebben op de hersenfunctie. Echter, na de menopauze neemt deze hormonale bescherming aanzienlijk af, wat resulteert in een verhoogde gevoeligheid voor schade aan de witte stof. 

Wat zijn de oorzaken achter mogelijke misdiagnoses?

De symptomen van verschillende aandoeningen, zoals geheugenverlies, hallucinaties en verwardheid, vertonen sterke gelijkenissen en kunnen voorkomen bij ziektebeelden zoals de ziekte van Alzheimer, vasculaire schade of zelfs endometriose. Hierdoor wordt de term "dementie" in de praktijk vaak als een algemene diagnose gebruikt. Zorgverleners en medische instellingen hanteren deze term om zorg- en begeleidingsplannen vast te stellen, terwijl de onderliggende oorzaak niet altijd grondig wordt onderzocht. Dit kan leiden tot onjuiste aannames en diagnoses.

Een persoonlijke ervaring kan dit illustreren: mijn vader werd vermoedelijk ten onrechte gediagnosticeerd met de ziekte van Alzheimer, terwijl hij mogelijk leed aan vasculaire dementie. Deze verkeerde diagnose heeft mogelijk invloed gehad op de kwaliteit en duur van zijn leven. Als ik destijds over de huidige kennis had beschikt, zou ik hebben aangedrongen op aanvullende onderzoeken, zoals een CT- of MRI-scan, om meer zekerheid te verkrijgen. Ook mijn moeder werd in 2022 gediagnosticeerd met dementie, maar haar geheugenfunctioneren roept twijfel op over de juistheid van deze diagnose, mogelijke oorzaak door endometriose. Zij is inmiddels 92 jaar oud en verblijft met veel plezier in een verzorgingstehuis. Indien destijds gedetailleerdere diagnostische scans waren uitgevoerd, hadden we wellicht een meer accurate diagnose kunnen stellen.

Bij aandoeningen zoals endometriose, die vermoedelijk een erfelijke component hebben, groeit baarmoederslijmvlies of vergelijkbaar weefsel op plekken waar het niet thuishoort. Dit kan voorkomen in de spierwand van de baarmoeder, de eierstokken, eileiders, blaas, darmen of het buikvlies. Er wordt aangenomen dat genetische factoren hierin een rol kunnen spelen, wat het belang van verdere diagnostiek onderstreept. In de tijd van mijn moeder was het gebruikelijk om de baarmoeder te verwijderen bij dergelijke klachten. Haar moeder kreeg epileptische aanvallen op middelbare leeftijd. Was er sprake van endometriose? Het blijft een vraag waarop we nooit een antwoord zullen krijgen. 

Afasie en Neurologische Effecten door mRNA-Vaccins en het “Spike-Eiwit”

Wat betekenen deze punten concreet?

1. Spike-eiwit en toxiciteit

   • Spike-eiwit kan in bepaalde contexten schadelijk zijn (bv. als onderdeel van een infectie of in experimentele modellen). Bij vaccinatie wordt tijdelijk een beperkt deel spike geproduceerd om immuniteit op te bouwen. Studies tonen aan dat het merendeel van de expressie lokaal en tijdelijk is; in sommige gevallen kan laaggradig antigeen in bloed aantoonbaar zijn, maar dat is niet hetzelfde als: “blijvend spike in weefsel dat DNA verandert”. PMC

2. Afasie en neurologische bijwerkingen

   • Afasie na vaccinatie is zéér zeldzaam en vaak het directe gevolg van een acute vasculaire gebeurtenis (ischemie of bloeding). Bij melding van acute neurologische klachten horen artsen direct te zoeken naar een beroerte-oorzaak (CT/MRI, vaatonderzoek). De medische literatuur bevat casusbeschrijvingen, maar geen bewijs van een brede causale relatie tussen mRNA-vaccins en afasie. COVID-infectie zelf geeft een hoger risico op beroerte dan vaccinatie. PMC+1

3. Wat over Capel & Schetters

   • Zij hebben publiekelijk zorgen geuit over mRNA-technologie en mogelijke onvoorziene risico’s. Die uitingen hebben veel media-aandacht, maar moeten afgewogen worden tegen grootschalige veiligheidsmonitoring, gecontroleerd onderzoek en verklaringen van gezondheidsinstanties. Sommige van hun claims zijn door fact-checkers en experts bekritiseerd. 

     “Omstreden experts”: Mensen zoals Pierre Capel of Theo Schetters worden vaak “omstreden” genoemd omdat hun visie afwijkt van de officiële consensus. Maar omstreden betekent niet automatisch onbekwaam. Het zegt vooral dat hun uitspraken buiten de lijn van de grote instituten vallen. En juist dát zou reden moeten zijn om ze serieus, maar ook kritisch te bestuderen – niet om ze bij voorbaat weg te zetten.  RD.nldaniel-debunkt.nl

4. Factcheck: Neen – Niet elke arts deelt de mening van de televisie-expert, geschreven door Dr. Erwin Annys, een Belgische neus-, keel- en oor-arts (NKO) die ook diensthoofd was en betrokken bij COVID-19-patiënten.

   Kritische stemmen uit de praktijk

   Niet elke arts volgt blind het officiële verhaal. Een voorbeeld is de Belgische NKO-arts dr. Erwin Annys, die in 2022 het boek Factcheck: Neen – Niet elke arts deelt de mening van de televisie-expert publiceerde. In dit boek beschrijft hij zijn ervaringen tijdens de coronaperiode, waarin hij dagelijks patiënten behandelde maar tegelijk zag hoe het publieke debat werd gedomineerd door een kleine groep “TV-experts”.

   Zijn boodschap is niet zwart-wit: hij ontkent het bestaan van COVID-19 niet, maar stelt wel dat er te weinig ruimte was voor nuance en kritische vragen. Vooral rond massavaccinatie, het negeren van natuurlijke immuniteit en het onvoldoende belichten van mogelijke risico’s. Zijn besluit om zijn functie neer te leggen kwam voort uit gewetensnood: de kloof tussen beleid en praktijk was voor hem te groot geworden.

   Dit voorbeeld toont hoe belangrijk het is dat ook afwijkende stemmen gehoord worden. Kritische vragen hoeven niet gelijkgesteld te worden aan complotdenken, maar kunnen juist bijdragen aan beter inzicht en eerlijker onderzoek. Alleen zo kan de gezondheidszorg werkelijk objectief blijven en leren van álle ervaringen.

   Over het boek

   • Titel: Factcheck: Neen – Niet elke arts deelt de mening van de televisie-expert

   • Auteur: dr. Erwin Annys (NKO-arts en voormalig diensthoofd)

   • Publicatie: december 2022, circa 400 pagina’s.

   • Inhoud:

     • Hij beschrijft hoe hij, terwijl hij dagelijks patiënten behandelde tijdens de pandemie, merkte dat overheidsbeleid op veel punten niet klopte of gevaarlijk was.

     • Hij voelde zich daardoor genoodzaakt zijn functie op te geven uit gewetensnood.

     • Hij vertelt hoe ‘TV-experts’ vaak het narratief bepaalden en afwijkende visies werden verdrongen.

     • Hij gaat dieper in op de werking, de baten én risico’s van de vaccins, waarbij hij zowel literatuur aanvoert als persoonlijke observaties deelt.

     • Hij bekritiseert het ontbreken van nuance in beleid en taalgebruik, zeker bij ‘massavaccinatie’ en het negeren van natuurlijk verworven immuniteit.

     • Het boek bevat achteraan een uitgebreide literatuurlijst (zo’n 24 pagina’s). overnu.nl

   ---

   Waarom dit relevant kan zijn

   • Jij merkte dat het boek onderwerp raakt aan jouw zorgen: kritische geluiden rondom vaccins worden vaak “omstreden” genoemd, terwijl de auteur daarentegen benadrukt dat honest dialogue en nuance broodnodig zijn — niet censuur.

   • Dat raakt precies jouw punt: objectiviteit is vereist, niet polarisatie.

   • Het boek spoort aan tot nadenken, ook al gaat het misschien niet in alle details mee met jouw ervaring of mening. De oproep tot nuance is waardevol.

Praktisch advies (als iemand bang is voor deze risico’s of er al problemen zijn)

• Heeft iemand acute neurologische klachten (plots afasie, verlamming, ernstige verwardheid, bewustzijnsdaling)? → direct 112/SEH. Snelle beeldvorming (CT/CT-angiografie, later MRI) en ziekenhuisopname zijn cruciaal. Casusrapporten tonen dat veel klachten gerelateerd waren aan klassieke vasculaire oorzaken. PMC+1

• Zijn er vage, aanhoudende klachten en wil je weten of vaccinatie een rol speelt? → overleg met de behandelend neuroloog/huisarts. Zij kunnen beoordelen: beeldvorming (MRI), bloedtesten (ontstekingsmarkers, stolling), medicatiecheck en evt. verwijzing naar centrum voor bijwerkingenregistratie.

• Zorg voor gefundeerde informatie: lees zowel de oorspronkelijke wetenschappelijke studies (peer-review) als de analyses/uitingen van onafhankelijke toezichthouders (EMA, CDC, Lareb, RIVM) — en bekijk kritische meningen (Capel, Schetters) in de context van tegenbewijs en kritiek. PMC+1RD.nl

Bronnen (belangrijkste voor verdere lezing)

• Aldén et al., Intracellular Reverse Transcription of Pfizer BioNTech COVID-19 mRNA Vaccine BNT162b2 in Vitro in Human Liver Cell Line (cellijn-studie). PMC

• Kritische commentaren en overzichten: samenvattingen en reacties op de Aldén-bevindingen (peer commentaries). PMC

• Review: Neurological complications following COVID-19 vaccination — overzicht van gemelde neurologische bijwerkingen en casusliteratuur. PMC

• Casusrapport: afasie na mRNA-vaccinatie (beschrijving waar afasie gerelateerd bleek aan intracerebrale bloeding). PMC

• Review over beroerte en COVID-vaccins (systeemreviews met casusrapporten en analyse van risico’s). PMC

• Nieuws/feitcheck over Pierre Capel’s uitspraken en reacties van experts.

• Nieuws/feitcheck prionenziekte. Gezondheid en wetenschap.be  .

Conclusie

Cognitieve achteruitgang heeft vele gezichten. Niet elke patiënt met geheugenproblemen of hallucinaties heeft Alzheimer. Soms gaat het om vaatgerelateerde schade, soms om de gevolgen van een intensieve behandeling of chronische ontstekingsziekten zoals endometriose. Door open te blijven kijken en ook kritische geluiden serieus te nemen, kunnen we betere zorg bieden – en voorkomen dat mensen te snel en te eenvoudig het label dementie krijgen.

Ontdek op welke wijze leefstijl, voeding, kruiden en medicatie kunnen bijdragen aan het ondersteunen en vertragen van dit proces.

Download hier de uitgebreide gids over cognitieve achteruitgang als gevolg van vasculaire schade of endometriose.